Σαν Σήμερα : 9 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1944 ΤΟ ΣΑΜΠΟΤΑΖ ΣΤΟ 25

Το σαμποτάζ της Σταμνάς

Συμπληρώνονται σήμερα 75 ολόκληρα χρόνια από ένα σημαντικό γεγονός που έλαβε χώρα στο χωριό μας στη θέση «25», μια σπουδαία πράξη αντίστασης κατά των Γερμανών. Αναφερόμαστε στη δολιοφθορά (σαμποτάζ) του τρένου που ήταν φορτωμένο με πολεμικό υλικό και καύσιμα (κηροζίνη) για το στρατό κατοχής και το οποίο καταστράφηκε ολοσχερώς από ομάδα ανταρτών του ΕΛΑΣ. Από έρευνα που έγινε πριν μερικά χρόνια από μέλη της  Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού «Ώλενος» και από αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν από κοντά ή και συμμετείχαν στα γεγονότα, θα είμαστε σε θέση σύντομα να κάνουμε μια εκτενή αναφορά στο γεγονός και στη σημασία του στον αγώνα κατά του κατακτητή.

Μια πρώτη γεύση θα πάρουμε σήμερα από το βιβλίο του Θανάση Κακογιάννη (διετέλεσε και Δήμαρχος Αγρινίου αμέσως μετά την κατοχή), με τίτλο «Μνήμες και σελίδες της Εθνικής Αντίστασης» εκδόσεις ΚΩΣΤΑΡΑΚΗ 1997, όπου στην ενότητα για τα γεγονότα στην περιοχή μας, σελ. 308, διαβάζουμε σχετικά:

«Η μεγάλη επίθεση των ανταρτών του ΕΛΑΣ της 9^ης Απριλίου 1944 στο χωριό Σταμνά – οι μεγάλες απώλειες των Γερμανών- τα αντίποινα

Με την πάροδο του χρόνου, ενισχυμένος ο ΕΛΑΣ, θέλησε μπροστά στην επιθετικότητα των Γερμανών και του Τάγματος Ασφαλείας, να δώσει ένα ισχυρό χτύπημα εναντίον τους. Αξιοποιώντας τις πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες, αμαξοστοιχία κινούμενη από Κρυονέρι-Μεσολόγγι προς Αγρίνιο, θα μετέφερε πολεμικό υλικό και ποσότητες καυσίμων, ομάδα εκατό ανταρτών έστησε ενέδρα στο σημείο διέλευσης μεταξύ των χωριών Σταμνά και Αγγελοκάστρου, στις 9 Απριλίου 1944.

Η επίθεση στέφθηκε από μεγάλη επιτυχία. Καταστράφηκε ολόκληρη η αμαξοστοιχία με την ανατίναξη των καυσίμων και στη μάχη που επακολούθησε σκοτώθηκαν δεκάδες Γερμανοί, μεταξύ των οποίων και ένας ταγματάρχης των S–S και τραυματίστηκαν οκτώ. Από την πλευρά των ανταρτών υπήρξε ένας τραυματίας. Το σαμποτάζ αυτό ολοκληρώθηκε με την αποκόμιση πλούσιων λαφύρων σε οπλισμό και πολεμικό υλικό. Στη μάχη πήρε μέρος και τμήμα ανταρτών υπό την αρχηγεία του Γιώργου Βονόρτα (Αιτωλού)».

Μερικές μέρες μετά, ο στρατιωτικός διοικητής των Γερμανικών μονάδων Ηπείρου, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:

Ως αντίποινα των υπούλων τούτων πράξεων, αίτινες πλήττουν αφ’ ενός τον Γερμανικόν Στρατόν και αφ’ ετέρου τους ειρηνικούς κατοίκους, ελήφθησαν και εξετελέσθησαν τα κάτωθι μέτρα:

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ

Την 9ην Απριλίου 1944 ο εκ Μεσολογγίου προς Αγρίνιον κατευθυνόμενος σιδηροδρομικός συρμός, υπέστη βορείως της Σταμνάς επίθεσην κομμουνιστικών συμμοριών και επυρπολήθη. Γερμανοί στρατιώται και συνταξιδεύοντες Έλληνες πολίται εφονεύθησαν ή ετραυματίσθησαν, τραυματισμένοι Γερμανοί στρατιώται εφονεύθησαν ή ηπήχθησαν ανάνδρως.

Ως αντίποινα των υπούλων τούτων πράξεων, αίτινες πλήττουν αφ’ ενός τον Γερμανικόν Στρατόν και αφ’ ετέρου τους ειρηνικούς κατοίκους, ελήφθησαν και εξετελέσθησαν τα κάτωθι μέτρα:

1ον) Σήμερον 120 κομμουνισταί εκ χωρίων κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής και εκ Παναιτωλίου, οίτινες ως διεπιστώθη, έλαβον μέρος εμμέσως ή αμέσως εις την εν λόγω πράξιν, ετυφεκίσθησαν ή απηγχονίσθησαν εν Αγρινίω.

2ον) Εις Σταμνάν και Παναιτώλιον, ορισμένος αριθμός οικιών, εις τας οποίας είχον διαμείνει συμμορίται ή ανευρέθησαν εν αυταίς όπλα και πυρομαχικά, κατεστράφη.

3ον) Δέκα χωρία, εξ ων προήρχοντο οι λησταί, ή τα οποία κείνται κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής, υπεχρεώθησαν εις την καταβολήν μεγάλης χρηματικής ποινής.

Εις περίπτωσιν επαναλήψεως, όλα τα χωρία άτινα κείνται παρά την σιδηροδρομικήν γραμμήν, ως και εκείνα ων οι κάτοικοι λαμβάνουν μέρος εις αποπείρας, θα καταστραφούν. Και οι άνω των 16 ετών άρρενες κάτοικοι αυτών θα υποβληθούν εις αντίποινα.

14 Απριλίου 1944.

Ο ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ
ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΗΠΕΙΡΟΥ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ